Die foto hierbo toon ‘n groep Oekraïense mense en hulle ondersteuners wat gister geprotesteer het naby die Russiese konsulaat in die Kaap. Ek het die foto op my Facebook-blad geplaas en ‘n gesprek het onstaan waarin ‘n vriend gevra het hoekom Rusland Oekraïne aangeval het as Oekraïne dan niks aan Rusland gedoen het nie.
Poetin se beheptheid met die Russiese ryk
Baie mense wat hierdie vraag na Poetin se motivering probeer beantwoord is nie diep vertroud met die eeuelange geskiedenis wat hiertoe aanleiding gegee het nie. Die werklike rede waarom Vladimir Poetin oorlog voer teen Oekraïne is gewortel in ‘n kombinasie van historiese, geopolitieke en ideologiese motiewe, met ‘n sterk klem op Rusland se strewe na dominansie en die herstel van sy invloedssfeer.
Serhii Plokhy, ‘n vooraanstaande Oekraïense historikus en direkteur van die Oekraïense Navorsingsinstituut by Harvard, beklemtoon dat Poetin se besluit om Oekraïne binne te val voortkom uit ‘n diepgewortelde historiese opvatting dat Oekraïne inherent deel is van Rusland. Hy argumenteer dat Poetin nie Oekraïne se grense as ‘n soewereine staat erken nie en die land beskou as ‘n verlore deel van ‘n groter Russiese ryk. Plokhy verwys na Poetin se essay oor geskiedenis, waarin hy hierdie visie uiteensit, as die ideologiese grondslag vir die oorlog, en beklemtoon dat “die groot oorlog begin het met ‘n essay oor geskiedenis, en die ou wat daardie essay geskryf het, is steeds in beheer.”
Hierdie siening word ondersteun deur die breër Oekraïense perspektief dat Poetin se doel nie net die anneksasie van grondgebied is nie, maar ook die vernietiging van Oekraïne se onafhanklikheid en identiteit as ‘n aparte nasie. Oekraïense kenners, soos dié wat in internasionale media aangehaal word, dui aan dat Poetin die oorlog gebruik om die Weste teë te staan, veral NAVO se uitbreiding, wat hy as ‘n bedreiging vir Rusland se veiligheid en invloed voorhou. Hulle wys ook op sy strewe om die voormalige Sowjet-Unie se mag te herstel, met Oekraïne as ‘n kritieke baken in daardie plan, gegewe sy geografiese posisie en kulturele bande met Rusland.
Poetin se NAVO-verskoning is snert. Dink net hoe benard so ‘n situasie sou wees as hy hom in Suidelike Afrika sou moes uitspeel. Ek vereenvouding die omstandighede nou heelwat, maar gestel nou Suid-Afrika is bang dat Botswana—wat tot dusver ‘n goeie verhouding gehandhaaf het met Amerika—sy bande met die VSA versterk. Ons President is bang dat Amerika en Europese lande dan militêre basisse in Botswana sou kon oprig wat ‘n bedreiging sou inhou vir Suid-Afrika (alhoewel ons nie op die oomblik in ‘n oorlog teen hierdie moonthede gewikkel is nie, maar wel amptelike samewerkingsverhoudinge het met van Amerika se mededingers). Bietjie gekompliseerd en vergesog, maar nou ja… Om te verhoed dat die Westerlinge ons via Botswana bedreig, besluit President Ramaphosa om Botswana met tenks, voetsoldate en vliegtuie binne te val en vir buurland bietjie te wys wie’s baas. Maar in plaas daarvan om te luister vir ons president se buitensporige eise, veg die weermag van Botswana terug teen hierdie nonsens. En die arme Ramaphosa was so seker dat Botswana binne drie dae sou tou opgooi, shame. Naderhand sê President Ramaphosa, nee hoor, julle Botswanazis behoort nie eers ‘n volk te wees nie, want ons het ook Tswanas hier en julle is eintlik maar almal Suid-Afrikaners met ‘n swak aksent. Oor die volgende twee jaar sterf byna ‘n miljoen van ons Suid-Afrikaanse troepies in Botswana terwyl Amerika en Europa vir Botswana wapens stuur. Watter simpel president sou nou so ‘n oorlog begin omdat hy bang is vir ‘n oorlog?
(Ek vra vir President Ramaphosa om verskoning. Ek weet hy’s nie regtig so dom nie.)
Poetin die tsar
Oekraïense analiste dui aan dat Poetin se optrede gedryf word deur ‘n persoonlike obsessie met sy plek in die geskiedenis. Hy wil onthou word as die leier wat Rusland se grootheid herstel het, en die onderwerping van Oekraïne word gesien as ‘n noodsaaklike stap om daardie nalatenskap te verseker. Hierdie motivering gaan gepaard met ‘n narratief van “denazifikasie” en die beskerming van Russiessprekende bevolkings, wat Oekraïense kenners as propaganda verwerp. (As ek die krag het daarvoor, sal ek later in ‘n ander artikel uitbrei oor hoekom die hele Nazi-storie ook snert is, en hoe Poetin al meermale bewys het dat hy die vernaamste aspekte van die Nazi-waardesisteem ondersteun alhoewel hy die woord ‘Nazi’ verfoei.) Terloops, President Zelensky van Oekraïne se moedertaal is Russies.
Kortom, Poetin se oorlog teen Oekraïne ‘n poging om ‘n historiese fantasie te verwesenlik, geopolitieke beheer te herwin en sy eie mag en nalatenskap te versterk, ten koste van Oekraïne se soewereiniteit en bestaan as ‘n onafhanklike nasie.
Ter stawing
Hier volg tien voorbeelde van gebeure tydens Rusland se oorlog teen Oekraïne ná Februarie 2022 wat hierdie standpunte ondersteun, veral met betrekking tot pogings tot volksmoord, kulturele vernietiging en die ontkenning van Oekraïne se soewereiniteit en identiteit. Hierdie gebeure is wyd gedokumenteer en staaf die bewering dat Poetin se optrede gemik is op die verwoesting van Oekraïne as ‘n onafhanklike nasie.
- Massamoorde in Boetsja (Maart-April 2022)
Ná die bevryding van Boetsja (‘Bucha’ in die Engelse pers), is honderde burgerlyke gevind, baie met tekens van foltering, hande wat vasgebind is, en summiere teregstellings. Dit dui op ‘n doelbewuste poging tot volksmoord teen die Oekraïense bevolking, wat die “denazifikasie”-narratief as ‘n verskoning gebruik om burgers uit te wis. - Vernietiging van Mariupol (Maart-Mei 2022)
Die beleëring van Mariupol het gelei tot die byna totale verwoesting van die stad, insluitend die bombardement van ‘n teater waar honderde burgerlikes skuiling gesoek het, ondanks duidelike merking as ‘n burgerlike skuiling. (Mense het op die grond buite die gebou in groot letters die woord ‘KINDERS’ geskryf sodat die Russe dit vanuit die lug sou sien en hierdie kinders se lewens sou spaar. Maar die Russe het hulle almal doodgemaak.) Dit dui daarop dat Rusland beide die bevolking en hul kulturele infrastruktuur probeer uitroei. - Deportasie van Oekraïense kinders
Meer as 19,000 Oekraïense kinders is al gedwonge uit besette gebiede na Rusland gedeporteer, waar hulle in Russiese gesinne geplaas en hul identiteit verander word. Kenners beskou dit as ‘n klassieke volksmoord-taktiek om toekomstige generasies te “verrus”. Hierdie tipe volksmoord is tipies Russies en vind al eeueheen plaas: die kinders word nie noodwendig gedood nie, maar word geïndoktrineer om hul eie volk te haat en hulself as Russe te beskou. Wanneer hulle grootword, word hulle as ‘Russsiese’ soldate gestuur na ander lande, selfs hulle eie, om dieselfde te doen aan ander mense. - Vernietiging van die Transfigurasie-katedraal in Odesa (Julie 2023)
‘n Russiese raketaanval het hierdie historiese Ortodokse kerk, gestig in 1794 en deel van Odesa se UNESCO-beskermde erfenis, ernstig beskadig. Dit word gesien as ‘n doelbewuste aanval op Oekraïense kulturele erfenis om die nasionale identiteit te vernietig. - Bombardement van burgerinfrastruktuur (2022-2023)
Russiese aanvalle op energie-, water- en verwarmingstelsels regoor Oekraïne, veral tydens die winter, is ‘n poging om lewensomstandighede ondraaglik te maak en die bevolking te dwing om te vlug of te sterf, wat ooreenstem met volksmoord-definisies, soos dié van die Verenidge Nasies wat ook in Suid-Afrika se saak teen Israel aangehaal word. - Plundering en verwoesting van museums
In besette gebiede soos Cherson en Zaporizja is museums leeggeroof, met duisende kulturele artefakte na Rusland geneem of vernietig. Dit ondersteun die standpunt dat Rusland Oekraïne se kulturele geskiedenis wil uitwis om sy eie narratief van “een volk” af te dwing. - Verbod op Oekraïense taal en onderwys in besette gebiede
In streke soos Donetsk en Loehansk het Russiese owerhede Oekraïense taalonderrig verbied en Russiese kurrikulums afgedwing, wat dui op ‘n sistematiese poging om kulturele identiteit te onderdruk en te vervang. Weereens is dit tipies van die Russiese benadering deur die eeue een. Daar is ‘n museum in Letland wat tasbare bewyse tentoonstel van hoe kinders wat tydens die Russiese bewind daar hul moedertaal gepraat het, gestraf is. - Massagrafte in Izium (September 2022)
Ná die herowering van Izium deur die Oekraïnse weermag is meer as 400 liggame in massagrafte ontdek, met tekens van foltering en geweld, bewys van ‘n doelgerigte uitwissing van plaaslike bevolkings om Oekraïense weerstand te breek. - Russiese propaganda en “heropvoeding” van gevangenes
Oekraïense krygsgevangenes en burgers in besette gebiede word aan “heropvoedingsprogramme” onderwerp om hul lojaliteit aan Rusland te dwing. Dit sluit in die verwerping van Oekraïense identiteit, wat kenners vergelyk met historiese assimilasiepraktyke tydens volksmoord. - Vernietiging van die Kachovka-dam (Junie 2023)
Die opblaas van die dam in die Dnieper-rivier het massiewe oorstromings veroorsaak, wat tienduisende mense verplaas en landbougebiede verwoes het. Hierdie daad sorteer onder ekologiese oorlogvoering, wat ten doel het om die land onleefbaar te maak en die bevolking te straf.
Hierdie voorvalle en baie ander staaf kenners se siening dat Poetin se oorlog nie net ‘n territoriale konflik is nie, maar ‘n doelbewuste poging om Oekraïne se volk, kultuur en onafhanklikheid te vernietig, ter ondersteuning van sy historiese en ideologiese aansprake. Hy sien Oekraïne as ‘n integrale deel van Rusland en wil enige afsonderlike identiteit uitwis.
En hy is nie die enigste persoon in Rusland wat dinge so sien nie. Daarom is die oorlog nie maar net tussen Poetin en die Oekraïense nasie is nie, maar wel tussen Rusland en Oekraïne. Alhoewel daar wel ‘n minderheid Russe in Rusland is wat die oorlog teenstaan en selfs aan die kant van Oekraïne veg, gee die meeste Russe nie om vir Oekraïense mense nie. Hulle is wel vies oor al hulle eie sterftes, die mishandeling van hulle soldate deur die Russiese weermagoffisiere, en hul land se ellendige ekonomie.